Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

II Ca 332/15 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej z 2015-07-07

Sygn. akt II Ca 332/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Andrzej Roman

Sędziowie:

SSO Wojciech Opidowicz

SSR del. Piotr Łakomiak (spr.)

Protokolant:

st. sekr. sąd. Teresa Fołta

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2015 r. w Bielsku-Białej

na rozprawie

sprawy z powództwa W. F., M. F.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w B.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej

z dnia 24 lutego 2015r. sygn. akt I C 759/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 1 i 3 w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od powodów jako dłużników solidarnych na rzecz strony pozwanej kwotę 1217zł (jeden tysiąc dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  w pozostałej części odrzuca apelację;

III.  zasądza od powodów jako dłużników solidarnych na rzecz strony pozwanej kwotę 1065zł (jeden tysiąc sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt II Ca 332/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 19 maja 2014 roku M. F. oraz W. F. wnieśli o zasądzenie od pozwanej spółki (...) SA z siedzibą w B. kwoty 9.300,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2009 roku do dnia zapłaty. Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 2 czerwca 2008 roku powodowie nabyli od pozwanej udział wielkości 6/1000 części w lokalu użytkowym nr (...), objętym księgą wieczystą pod numerem (...), wraz z odpowiednim udziałem w nieruchomości wspólnej w przyziemiu budynku nr (...) przy ul. (...) i w ramach tego udziału mieli mieć prawo wyłączone korzystania z komórki piwnicznej nr (...). Jak wskazano w pozwie, zgodnie z zawartą umowę wydanie tej komórki miało nastąpić do dnia 31 grudnia 2008 roku. Jak podniesiono, powodowie dokonali zapłaty całej kwoty 9.300,00 zł tytułem ceny za komórkę nr (...), jednakże pozwana komórki tej powodom nie wydała, jak również nie dokonała zwrotu pobranej ceny.

Jak zaznaczono, w odpowiedzi na wezwania powodów pozwana uznała roszczenie i zaproponowała inną wolną komórkę, na co powodowie nie wyrazili zgodny, ponieważ uzyskali informację, że lokale użytkowe nie uzyskały zgody na użytkowanie. Pomimo skierowania wezwania do zapłaty pozwana nie uregulowała zadłużenia.

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 czerwca 2014 roku pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa w całości, za przyznaniem kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że nie można uznać za skuteczne oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży komórki piwnicznej, ponieważ powodowie nie wyznaczyli jej uprzednio dodatkowego terminu, z zastrzeżeniem rygoru odstąpienia od umowy. Ponadto pozwana podniosła, że ze względu na ostatnie prace wykończeniowe, strony umówiły się na późniejsze wydanie tej komórki piwnicznej. Pozwana podkreśliła przy tym, że praktyką jest jedynie protokolarne wydawanie lokali mieszkalnych zaś do wydania komórek piwnicznych dochodzi poprzez dorozumiane ich wydanie w momencie zakończenia prac wykończeniowych (w tym montażu drzwi), czy poprawek w zakresie wykończenia. Pozwana

zaznaczyła przy tym, że drzwi do komórek nie posiadają zamków, które powinny zostać zamontowane w interesie samych nabywców.

Pozwana wskazała, że w dniu 30 grudnia 2008 roku prace wykończeniowe zostały zakończone i możliwe było korzystanie z komórki. Jednocześnie pozwana spółka zauważyła, że do wydania lokalu doszło w zasadzie już w momencie podpisania umowy, a ponadto w dniu 5 czerwca 2008 roku powódka M. F. odebrała urządzenie sterujące bramą garażową i klucze do klatki schodowej, które umożliwiają korzystanie z przedmiotowej komórki.

W końcu pozwana podniosła, iż powodowie dopiero w 2013 roku skierowali do pozwanej pierwsze pisma w sprawie komórki, zatem gdyby przyjąć, że do wydania rzeczywiście nie doszło, ich zachowanie należy potraktować jako daleko idące zaniechanie. Pozwana zarzuciła również, że wytoczone powództwo ma na celu jedynie doprowadzenie do zwrotu powodom kwot świadczonych tytułem umowy, ponieważ pozwana dokonuje obecnie wyprzedaży pozostałych zasobów, tj. komórek lokatorskich i miejsc postojowych po bardzo niskich cenach.

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2015r. Sąd Rejonowy w pkt. 1 zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów, jako wierzycieli solidarnych kwotę 9300zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12.12.2013r. do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddalił, orzekając w pkt. 3 wyroku o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy orzekając w powyższy sposób ustalił, że w dniu 02 czerwca 2008 roku powodowie zawarli z pozwaną umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku nr (...), przy ul. (...) w B.. Jednocześnie strony postanowiły, że z własnością tego lokalu związany będzie udział wynoszący 40/10.000 części nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...).

Wraz z umową o ustanowienie odrębnej własności lokali strony zawarły umowę sprzedaży, na podstawie której:

1.  pozwana sprzedała powodom ww. lokal nr (...) wraz z ww. udziałem w nieruchomości wspólnej, za łączną cenę brutto w kwocie 263.523,00 zł;

2.  pozwana sprzedała powodom wynoszący 6/1.000 części udział w lokalu użytkowym nr (...), położonym w przyziemiu budynku nr (...), przy ul. (...) w B., za łączną cenę brutto w kwocie 9.300,00 zł;

3.  pozwana sprzedała powodom wynoszący 2/1.000 części udział w lokalu użytkowym nr (...), objętym KW nr (...), za łączną cenę brutto w kwocie 28.300,00 zł.

Powodowie wpłacili pozwanej całą kwotę tytułem ceny nabycia lokalu oraz udziałów w lokalach użytkowych, tj. kwotę 301.123,00 zł.

Strony umowy postanowiły, że w związku z nabyciem 6/1.000 części udziału w lokalu użytkowym nr (...) powodowie będą mieli wyłączne prawo korzystania z komórki piwnicznej nr (...), o powierzchni 4,64 m 2.; Pozwana zobowiązała się do wydania powodom w posiadanie: komórki piwnicznej nr 6, położonej w lokalu użytkowym nr (...) oraz miejsca garażowego nr (...), położonego w lokalu użytkowym nr (...) -ido dnia 31 grudnia 2008 roku.

W dniu 05 czerwca 2008 roku powódka M. F. otrzymała 5 kluczy do mieszkania, 1 pilot do bramy wjazdowej oraz 1 klucz do klatki schodowej.

Pismem z dnia 25 października 2013 powódka M. F. zwróciła się do pozwanej spółki o zmianę komórki położonej w lokalu nr (...), w budynku nr (...), na suchą albo o zwrot gotówki. Powódka wskazała, że w dalszym ciągu nie może używać komórki piwnicznej nr (...), ponieważ panuje w niej wilgoć (3 lata stała tam woda), nie ma drzwi ani prądu i nie nadaje się korzystania. Pismo zostało doręczone pozwanej w dniu 25 października 2013 roku.

W odpowiedzi, pismem z dnia 4 listopada 2013 roku, pozwana (...) SA wskazała, że uznanie roszczeń strony powodowej jest niemożliwe. W uzasadnieniu wskazano, że w ciągu pięciu lat od daty zakupienia pomieszczenia nie wpłynęły żadne zastrzeżenia odnośnie stanu, wykonania, czy też wad, które miałyby w nim występować. Pozwana podniosła, że roszczenia z tytułu rękojmi wygasły wobec upływu 3 lat od dnia wydania rzeczy kupującym.

Pismem z dnia 05 listopada 2013 roku kierowanym do pozwanej, powódka M. F. podniosła, że wbrew postanowieniom umowy z dnia 2 czerwca 2008 roku nie została jej przekazana komórka piwniczna, a co za tym idzie nie miała możliwości wniesienia zastrzeżeń co do jej stanu technicznego. Powódka ponownie podniosła, że pomieszczeniu tym panuje wilgoć, nie ma drzwi oraz światła.

W odpowiedzi, pismem z dnia 11 grudnia 2013 roku, pozwana wskazała, że wychodząc naprzeciw zgłoszonym oczekiwaniom, w dniu 11 grudnia 2013 roku poinformowała telefonicznie powódkę M. F. o możliwości wyboru wolnej komórki lokatorskiej, jednakże ze względu na odmowę nie ma możliwości innego rozwiązania sprawy.

Pismem z dnia 12 grudnia 2013 roku powódka M. F. złożyła pozwanej oświadczenie o odstąpieniu umowy sprzedaży udziału w lokalu użytkowym nr (...), w którym znajduje się przedmiotowa komórka piwniczna. Podstawą odstąpienia było niewywiązanie się przez pozwaną z postanowień umowy z dnia 02 czerwca 2008 roku. Wraz z oświadczeniem o odstąpieniu powódka zażądała zwrotu kwoty 9.300,00 zł wraz-z odsetkami. Oświadczenie zostało doręczone pozwanej w dniu 12 grudnia 2013 roku.

Lokale użytkowe o numerach (...) oraz (...), stanowiące przyziemia budynków należących do Wspólnoty Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w B. nie uzyskały pozwolenia na użytkowanie. Za jego uzyskanie odpowiedzialna jest spółka (...) SA.

Pismem z dnia 6 marca 2014 roku powodowie wezwali pozwaną spółkę do zapłaty kwoty 9.300,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2009 roku do dnia zapłaty, w terminie do dnia 31 marca 2014 roku, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Wezwanie zostało doręczone pozwanej w dniu 17 marca 2014 roku.

Pozwana nie dokonuje protokolarnego przekazania nabywcom komórek lokatorskich ani miejsc garażowych, ponieważ te wchodzą w skład nieruchomości wspólnej. Nabywcy są informowani telefonicznie lub osobiście o możliwości rozpoczęcia użytkowania komórki lub miejsca garażowego. Do odbioru pomieszczenie dochodzi, gdy komórka jest gotowa fizycznie. Odbiór odbywa się w ten sposób, że albo klient jest informowany o tym, że komórka jest gotowa albo klient sam się zgłasza i przekazuje się mu informacje o możliwości korzystania z komórki.

W przedmiotowa komórce piwnicznej nr (...), jak i w innych komórkach piwnicznych panuje wilgoć. Były w nich przeprowadzane naprawy, jednakże nadal występują uchybienia: drzwi są zamontowane jedynie w garażu nr (...), a w pozostałych ich nie ma ze względu na panującą wilgoć; w części komórek piwnicznych są drzwi, a w części nie. Ze względu na wilgoć wyłączony jest prąd.

W 2009 roku wszystkie komórki piwniczne znajdujące w lokalu użytkowym nr (...) były bez drzwi. Były one nieoznakowane oraz panowała w nich wilgoć. Następnie drzwi zostały zamontowane w komórkach nr (...) i nr (...). W komórkach nie zostały przeprowadzone pracy wykończeniowe. Nad komórkami w lokalu (...) znajduje się trawnik i stąd panująca wewnątrz wilgoć. W części, w której znajduje się komórka kupiona przez powodów nadal nie ma prądu.

Wejście do komórek znajduje się w lewej części przyziemia - na otwartych drzwiach wejściowych wisi kartka z napisem „Proszę nie zamykać drzwi do komórek wietrzenie, suszenie". W części korytarza za drzwiami znajduje się oświetlenie jarzeniowe. Drzwi są zamontowane w wejściach do komórek nr (...) i nr (...) - w pozostałych komórkach brak drzwi. Dalsza część korytarza rozpoczyna się załomem w prawo - nie działa w niej oświetlenie, a na podłodze znajduje się warstwa wody, woda kapie z sufitu. Ściany są nieotynkowane i mokre. W narożniku sufitu znajduje się otwór, z którego kapie woda. Krople wody widoczne są praktycznie na całej powierzchni sufitu. Na jednej ze ścian widoczne są pęknięcia tynku, który tworzy pęcherze i w co najmniej 4 miejscach odpadł ze ściany. Na podłodze widoczne są plamy wilgoci. Ściana na wprost wejścia jest nieotynkowana, metalowa framuga jest zardzewiała. W żadnej z komórek za załomem nie ma drzwi.

Powyższe ustalenia Sąd Rejonowy oparł o zebrane w sprawie dokumenty, zeznania świadków oraz stron, jak również w oparciu o przeprowadzone oględziny nieruchomości. Ponadto należy podkreślić stan faktyczny sprawy pozostawał pomiędzy stronami w zasadzie bezsporny. Sporna pomiędzy stronami była bowiem jedynie kwestia skuteczności złożonego oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży, jak również kwestia oceny, czy pomiędzy stronami doszło do wydania przedmiotowej komórki nr (...). Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd pominął dopuszczony postanowieniem z dnia 2 września 2014 roku dowód w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku - Białej z dnia 18 września 2015 roku (sygn. akt II Ca 420/12) wraz z uzasadnieniem, ponieważ dowód ten okazał się zbędny z punktu widzenia tak stanu faktycznego sprawy, jak i kierunku jej rozstrzygnięcia. Należy również stwierdzić, że pozwana w żaden sposób nie wykazała, że komórka powódki została wykończona i nadawała się do użytku. Przedłożone przez pozwaną na rozprawie w dniu 4 listopada 2014 roku faktury VAT, fotografie oraz umowa (k. 71-84) nie stanowią dowodu na tę okoliczność. Po pierwsze zostały one złożone jako załącznik do protokołu, a zatem nie stanowiły dowodu w sprawie. Po drugie natomiast brak jest jakiegokolwiek powiązania tych dokumentów i fotografii z komórką powódki. Nie wiadomo w ogóle jakie komórki zostały przedstawione na fotografiach, z jakiej daty one pochodzą, czy i gdzie zostały zamontowane zakupione elementy, ani czy umowa została wykonana. Pełnomocnik pozwanej oświadczył jedynie, że „otrzymał zapewnienie strony, że fotografie zostały wykonane w grudniu 2008 roku". Tego rodzaju oświadczenie, pomijając jego wiarygodność, nie może stanowić dowodu w sprawie. W związku z tym Sąd nie opierał swoich ustaleń na wskazanych fakturach, fotografiach i umowie.

Sąd Rejonowy na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego uznał, że powództwo co do zasady, jak i kwoty należności głównej zasługiwało na uwzględnienie. W pierwszej kolejności należy podkreślić,/że powódce w ogóle nie zostało udostępnione przedmiotowe pomieszczenie, tj. komórka piwniczna nr(...), usytuowana w lokalu użytkowym nr (...). Jakkolwiek strona pozwana wskazywała, że odbiór pomieszczeń takich jak garaże, czy właśnie komórki, nie następuje protokolarnie (jak w przypadku lokali mieszkalnych), to jednak w świetle poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych nie budzi wątpliwości, że do odbioru takiego pomieszczenia może dojść dopiero w momencie, gdy jest ono pod względem technicznym możliwe do użytkowania, tj. nie posiada wad dyskwalifikujących pomieszczenie z użycia. Przeprowadzone postępowanie dowodowe, a zwłaszcza oględziny przedmiotowego pomieszczenie nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że stan techniczny uniemożliwiał rozpoczęcie użytkowania jakiejkolwiek komórki piwnicznej w lokalu (...). Tym samym nie budzi jakichkolwiek wątpliwości, że wbrew postanowieniem § 10 umowy z dnia 02 czerwca 2008 roku, strona pozwana nie wydała powodom tego pomieszczenia, ponieważ nigdy nie zostało ono doprowadzone do stanu używalności.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że w przedmiotowej sprawie nie może znaleźć zastosowania przepis art. 348 KC, na który powoływała się spółka. Zgodnie z nim, samo wydanie dokumentów umożliwiających rozporządzanie rzeczą, jest równoznaczne z wydaniem rzeczy. Należy podkreślić, że umowa sprzedaży dotyczyła m.in. udziału wielkości 6/1.000 części lokalu użytkowego nr (...), objętego księgą wieczystą nr (...). Nie budzi wątpliwości, że samo zawarcie umowy sprzedaży przeniosło na powodów własność oraz posiadanie tego udziału. Powyższe należy jednak odróżnić od dokonanego w umowie podziału quo ad usum tej nieruchomości. Realizację uprawnień z tak dokonanego podziału, będącego częścią zawartej umowy sprzedaży, zapewniało bowiem dopiero faktyczne wydanie powodom pomieszczenia w przyziemiu budynku i było niezależne od samego zawarcia umowy i legitymowania się przez powodów aktem notarialnym jej zawarcie stwierdzającym. Mocą zgodnych oświadczeń stron zawartych w umowie obowiązek ten został określony końcowym terminem wyznaczonym na dzień 31 grudnia 2008 roku, zaś jego realizacja była uzależniona od doprowadzenia komórki nr (...) do stanu technicznego, który pozwalał na jej użytkowanie, co jednak nigdy nie nastąpiło. Tym samym nie budził wątpliwości Sądu fakt, że strona pozwana nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku wynikającego z zawartej umowy sprzedaży, tj. z obowiązku wydania powodom pomieszczenie w stanie umożliwiającym jego użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem. Pozwana spółka nie wywiązała się zatem z zobowiązania jakie zaciągnęła w ramach zawartej umowy sprzedaży części udziału w lokalu użytkowym nr (...), pomimo otrzymania świadczenia powodów w postaci kwoty 9.300,00 zł.

Zgodnie z przepisem art. 491 § 1 KC, jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. W przedmiotowej sprawie z pewnością zachodzi przesłanka zwłoki pozwanej w wykonaniu przez nią zaciągniętego zobowiązania. Pomimo upływu ponad 6 lat od dnia, w którym najpóźniej miało nastąpić wydanie powodom przedmiotowego pomieszczenia, dalej znajduje się ono w stanie uniemożliwiającym korzystanie z niego. Co więcej pozwana nie podjęła nawet próby wykazania, że toczą się czynności mające na celu doprowadzenie przyziemia budynku do stanu umożliwiającego jego eksploatację. Skuteczność złożonego przez powodów oświadczenia o odstąpieniu od umowy należało zatem ocenić przez pryzmat wynikającego z ww. przepisu obowiązku wcześniejszego zakreślenie dłużnikowi odpowiedniego terminu do wykonania zobowiązania.

W ocenie Sądu sam brak formalnego oświadczenia powodów o zakreśleniu terminu na wykonanie zobowiązania, pod rygorem odstąpienia od umowy, nie może na gruncie przedmiotowej sprawy skutkować uznaniem bezskuteczności oświadczenia powodów. Pod uwagę należy wziąć kierowane wcześniej do pozwanej pisma, w których wskazywano na niewywiązanie się przez nią z obciążającego ją obowiązku. Jakkolwiek nie zawierały one expressis verbis oświadczenia o wyznaczeniu dodatkowego terminu z zagrożeniem odstąpienia od umowy, to jednak powinny były skłonić stronę pozwaną do podjęcia działań mających na celu wywiązanie się z obciążającego ją obowiązku. Ponadto około półtoramiesięczny termin od dnia skierowania przez stronę powodową pierwszego pisma do pozwanej (25 października 2013 roku), rozpoznanego odmownie, do dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy (12 grudnia 2013 roku) z pewnością pozwalał przeprowadzić prace polegające na doprowadzenia komórki nr (...) do właściwego stanu. Co jednak istotniejsze, nawet przyjęcie, że pisma kierowane do pozwanej nie mogą zostać uznane za wyznaczenie dodatkowego odpowiedniego terminu, nie pozbawia skuteczności złożonego oświadczenie o odstąpieniu.

Trzeba podkreślić, że jakkolwiek przepis art. 491 § 1 KC wymaga przed złożeniem oświadczenie o odstąpieniu wyznaczenia dłużnikowi dodatkowego odpowiedniego terminu na wykonanie zobowiązania, to jednak należy przyjąć, że istnieje możliwość odstąpienia od tego wymogu w przypadku, gdy dłużnik na tyle spóźnia się z wykonaniem swojego obowiązku, że można niemal z pewnością przyjąć, iż nawet nie zamierza podjąć działań, które pozwoliłyby mu wywiązać się z tego obowiązku (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 18 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 58/13, LEX nr 1388889). Nie ulega wątpliwości, że taka sytuacja ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Brak jakichkolwiek działań ze strony pozwanej, które pozwalałby przypuszczać, że przedmiotowe pomieszczenie zostanie powodom wydane we właściwym stanie, uprawniał ich do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży, bez konieczności zakreślania wcześniej odpowiedniego terminu pozwanej.

Zgodnie z przepisami art. 494 §1 i §2 KC, strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Zwrot świadczenia na rzecz konsumenta powinien nastąpić niezwłocznie. Uznając oświadczenie o odstąpieniu złożone przez powodów za skuteczne, Sąd w punkcie pierwszym wyroku zasądził od pozwanej na ich rzecz kwotę 9.300,00 zł tytułem zwrotu zapłaconej ceny. Odsetki od tej kwoty, na podstawie przepisów art. 481 §1 i §2 KC, Sąd przyznał od dnia 12 grudnia 2013 roku, tj. od dnia, w którym zostało złożone oświadczenie o odstąpieniu od umowy, oddalając żądanie zasądzenia odsetek za wcześniejsze okres.

Zgodnie z przepisem art. 98 §1 i §3 KPC, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego lub rzecznika patentowego oraz Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata (art. 99 KPC). W oparciu o przepis art. 100 KPC, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Powodowie, którzy przegrali sprawę jedynie w zakresie obejmującym żądanie zasądzenia odsetek za okres od dnia 01 stycznia 2009 roku do dnia 11 grudnia 2013 roku ponieśli koszty postępowania w łącznej wysokości 1.699,00 zł, na które złożyły się: koszty zastępstwa procesowego - 1.200,00 zł; opłata od pozwu - 465,00 zł oraz opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa - 2 xl7,00 zł. Stąd orzeczono jak w punkcie 2. wyroku.

Apelację od tego wyroku złożyła strona pozwana zaskarżając wyrok Sadu Rejonowego w Bielsku-Białej z dnia 24 lutego 2015 roku o sygn. akt. I C 759/14 w całości podnosząc następujące zarzuty:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń stanu faktycznego Sądu pierwszej instancji z treścią zebranego materiału procesowego i dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, tj. art. 233 § 1 kpc wyrażającą się w:

a.  nie ustaleniu, iż do wydania komórki piwnicznej doszło pomimo protokolarnego odbioru przez powódkę bramy do pilota i klucza do klatki schodowej protokołem z dnia 5 czerwca 2008 roku,

b.  pominięciu w ustaleniach faktycznych zeznań świadka K. A., K. K. oraz D. P. w zakresie w którym zeznali oni, że do komórek można się dostać przez bramę garażową oraz klatkę schodową a posiadanie kodu do klatki schodowej umożliwia swobodny dostęp do komórki nawet pomimo braku pilota do bramy garażowej i klucza do klatki schodowej,

c.  pominięciu w ustaleniach faktycznych zeznań K. A., T. T. w zakresie w którym zeznali oni że w garażu były prowadzone prace naprawcze,

2.  naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy (w odniesieniu do którego pozwana zgłosiła również zastrzeżenie w trybie art. 162 kpc) tj. art. 207 § 6 kpc poprzez dopuszczenie postanowieniem na rozprawie w dniu 27 stycznia 2015 roku dowodu z oględzin podziemi w których zlokalizowana jest komórka piwniczna powodów pomimo tego, że powodowie nie zgłosili tego wniosku a na etapie pozwu a zgłaszając go na rozprawie nie wykazali że nie zgłosiła ich w pozwie, lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności, r

3.  naruszenie prawa materialnego i procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, poprzez błędne zastosowanie art. 369 kc i przez to naruszenie art. 321 kpc co skutkowało orzeczeniem ponad żądanie pozwu, bowiem pomiędzy powodami nie zachodzi solidarność czynna zaś powodowie nie domagali się w pozwie zasądzenia od pozwanej świadczenia solidarnie,

4.  naruszenie prawa materialnego i procesowego które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, poprzez niezastosowanie art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc, polegające na uznaniu, że twierdzenia powodów zasługują na uwzględnienie mimo braku udowodnienia przez nią wskazanych okoliczności, tudzież polegające na (dorozumianym) błędnym uznaniu, że ciężar dowodzenia nie obciąża powódki, względnie błędne zastosowanie art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc, polegające na przyjęciu że ciężar dowodzenia spoczywa w równym stopniu na obu stronach sporu,

5.  naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwą wykładnie art. 491 kc i przyjęcie że powodowie złożyli skuteczne oświadczenie o odstąpieniu pomimo braku wyznaczeniu pozwanej dodatkowej odpowiedniego terminu ze wskazaniem rygoru jego uchybienia oraz braku wykazania przesłanek do skorzystania z ustawowego prawa odstąpienia, -

W oparciu o tak sformułowane zarzuty na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 368 § 1 pkt 5 kpc skarżący wniósł o:

a. zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa w całości, i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodowi wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego za II instancję,.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie z powodu naruszenia prawa materialnego.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, przyjmując je za własne. W szczególności Sąd Okręgowy zgodził się z zasadniczą konkluzją Sądu I instancji, iż strona pozwana nie wykonała do chwili obecnej podstawowego zobowiązania umownego określonego w § 10 umowy z dnia 2.06.2008r., polegającego na wydaniu powodom w stanie umożliwiającym im użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem i celem umowy komórki piwnicznej nr (...) położonej w lokalu użytkowym nr (...), gdzie pierwotny termin wykonania tego obowiązku został określony na dzień 31.12.2008r.. Tym samym Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutów naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów postępowania cywilnego określonych w art. 233§1 kpc, art. 232 kpc. W ocenie Sądu Okręgowego, ocena zgromadzonego materiału dowodowego przez Sad Rejonowy była wszechstronna i wnikliwa, pozostając pod ochroną zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. Wbrew zarzutom skarżącego, Sąd nie przekroczył zasady swobodnej oceny dowodów, a podnoszone rzekome uchybienia stanowią jedynie polemikę z trafnymi ustaleniami sądu I instancji. Sąd Okręgowy nie zgodził się z podstawową tezą apelującego, iż odbiór przez

powodów klucza do klatki schodowej, czy pilota do bramy stanowiły wystarczające czynności przemawiające za wydaniem powodom komórki piwnicznej.

Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutu naruszenia przepisów procedury cywilnej określonej w pkt. 2 apelacji, gdyż potrzeba przeprowadzenia zgłoszonego przez pełnomocnika powodów na rozprawie w dniu 27.01.2015r. dowodu z oględzin pojawiła się po przeprowadzeniu dowodów z osobowych źródeł dowodowych, z których wynikały rozbieżności w stanie technicznym pomieszczenia, w którym usytuowana jest omawiana komórka piwniczna, co znalazło podstawę również w podstawie wniosku dowodowego (k. 97)

Sąd Okręgowy podzielił natomiast zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 491 kc poprzez jego niewłaściwą wykładnię.

Na wstępie zaznaczyć należało, że zasadnie rozważania Sądu Rejonowego skupiły się na określeniu, czy zaistniały przesłanki odstąpienia od umowy określone w art. 491§1 i 2 kc, skoro powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy jedynie co do części świadczenia określonego w umowie z dnia 2.06.2008r.. W pierwszej kolejności, aby wierzyciel mógł skorzystać z ustawowego prawa do odstąpienia od umowy wzajemnej musi zaistnieć stan zwłoki po stronie dłużnika w rozumieniu art. 476 kc w zw. z art. 477kc, który polega na tym, że dłużnik uchybił w sposób rażący terminowi spełnienia swojego zobowiązania wzajemnego określonego w §10 umowy sprzedaży z dnia 2.06.2008r. wskutek okoliczności, za które on odpowiada. W tym przypadku działa domniemanie zwłoki, a tym samym to dłużnik powinien wykazać, że uchybił terminowi do wykonania wzajemnego zobowiązania na skutek okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności. W ocenie Sądu Okręgowego strona pozwana nie sprostała tej powinności. Nie zaprezentowała bowiem żadnych wiarygodnych i przekonywujących środków dowodowych wskazujących, że do chwili złożenia przez pozwaną jednostronnego oświadczenia woli, nie mogła wykonać swojego zobowiązania niepieniężnego z przyczyn leżących poza sferą swoich możliwości finansowych, technicznych, administracyjno-prawnych itp..

Analiza niniejszego przypadku, w szczególności wynik przeprowadzonych przez Sąd I instancji oględzin, ewidentnie wskazuje, że strona pozwana nie wykonała wzajemnego świadczenia niepieniężnego polegającego na wydaniu powodom wskazanej komórki we właściwym stanie technicznym umożliwiającym korzystanie z niej zgodnie z przeznaczeniem i celem umowy. Nie można bowiem zaakceptować sytuacji, że omawiany lokal użytkowy miał być wydany powodom, skoro jest całkowicie zawilgocony, niezabezpieczony, nieoświetlony itp.. Niewykonanie istotnego obowiązku umownego występuje wtedy, gdy niezrealizowany na skutek zwłoki kontrahenta obowiązek umowny pozbawia drugą stronę tego, czego zgodnie z umową mogła oczekiwać, chyba że druga strona rozsądnie rzecz ujmując nie mogła przewidzieć takiego rezultatu. O istotnym naruszeniu obowiązku umownego decydują w szczególności jego skutki. Nie chodzi tu tylko o niespełnienie świadczenia, które zgodnie z treścią zobowiązania należy się wierzycielowi, ale mogą także to być niewykonane obowiązki nawet tylko funkcjonalnie związane z długiem. Nie jest to w szczególności tylko obowiązek o charakterze zaskarżalnym (świadczenie), ale także inne naruszenia np. niewykonanie przez stronę umowy wzajemnej innych istotnych obowiązków wynikających z umowy, choćby miał nim być jedynie jego obowiązek współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania. Innymi słowy, niewykonanie przez stronę istotnego obowiązku umownego, nawet niemającego charakteru podstawowego (świadczenia), może być podstawą ustawowego odstąpienia od umowy. Przy ocenie istotności obowiązku umownego trzeba uwzględnić zamierzony przez wierzyciela cel umowy (por. art. 491 § 2 k.c.). Uprawnienie więc wierzyciela do odstąpienia od umowy wzajemnej po wyznaczeniu dłużnikowi dodatkowego terminu jest uzależnione od powstania stanu zwłoki dłużnika w spełnieniu istotnego obowiązku umownego, tj. niezbędnego dla realizacji zamierzonego przez wierzyciela celu umowy, wiadomego stronie będącej w zwłoce (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2014 r. I CSK 392/13, LEX nr 1532770).

Drugim koniecznym warunkiem skutecznego skorzystania z ustawowego prawa do odstąpienia od umowy przewidzianego w art. 491 § 1 i 2 k.c. jest wyznaczenie drugiej stronie dodatkowego terminu do wykonania zobowiązania z umowy wzajemnej z jednoczesnym zagrożeniem odstąpienia od umowy w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu. Wyznaczony termin jest dodatkowy w tym sensie, że umożliwia on dłużnikowi zwolnienie się ze zobowiązania przez jego wykonanie także po terminie wymagalności świadczenia. Nie uchybia to innym skutkom, jakie pociąga za sobą zwłoką dłużnika według zasad ogólnych; w szcze­gólności dłużnik w każdym razie będzie zobowiązany do naprawienia szkody poniesionej przez wierzyciela wskutek nieotrzymania świadcze­nia we właściwym terminie. Wyznaczenie omawianego dodatkowego terminu polega na jednostron­nym przesunięciu przez wierzyciela pierwotnego terminu spełnienia świadczenia. By zapobiec możliwemu w tej sytuacji pokrzywdzeniu, a nawet szykanowaniu dłużnika przez wyznaczenie — tylko dla formal­nego dopełnienia tego wymogu — terminów nierealnych, w których dłużnik nie byłby w stanie spełnić świadczenia, ustawodawca postanowił, iż ma to być termin odpowiedni, co podlega ocenie, w razie sporu, w ewentualnym procesie. Odpowiedniość tego terminu zależy od indywidualnych okoliczności, które mogą podlegać przecież ocenie np. przez biegłego sądowego, który może się wypowiedzieć, czy dany dodatkowy termin w określonym układzie faktycznym miał cechy terminu odpowiedniego. W tego rodzaju ocenie powinny być uwzględniane uzasadnione interesy obu stron. Interesy te są z reguły przeciwstawne co do określenia długości terminu dodatkowego; wierzycielowi na ogół zależy na terminie możliwie najkrótszym, dłużnikowi zaś może bardziej odpowiadać termin stosunkowo długi. Elementem najbardziej istotnym dla określenia długości tego terminu jest niewątpliwie rodzaj i treść świadczenia dłużnika. Termin ten powinien być dostatecznie długi, by dłużnik miał realną możliwość dopełnienia przed jego upływem tego wszystkiego, co jest niezbędne do należytego spełnienia świadczenia. Można wszelako wziąć pod uwagę, że dłużnik obowiązany był spełnić świadczenie już wcześniej (co miało miejsce w niniejszej sprawie), stąd też mógł już uprzednio poczynić przy­gotowania do jego spełnienia. Można również w umiarkowanych gra­nicach wymagać od dłużnika, który wszak nie dotrzymał pierwotnego terminu wykonywania zobowiązania wskutek okoliczności, za które od­powiada, dołożenia zwiększonych starań, a nawet poniesienia dodatko­wych kosztów w celu przyspieszenia spełnienia świadczenia. Okoliczności te in concreto mogą wpłynąć na uznanie za odpowiedni także ter­min nieco skrócony w stosunku do terminu, który byłby w normalnych warunkach potrzebny do spełnienia świadczenia. Natomiast ewentualne wyznaczenie przez wierzyciela terminu dłuższego, niż jest obiektywnie potrzebny do spełnienia świadczenia, w zasadzie nie godzi w interesy dłużnika; wobec tego, że jest to termin ad quem, dłużnik może spełnić świadczenie przed jego upływem (zob. System Prawa Cywilnego, Tom III Część 1 – Prawo zobowiązań, część ogólna pod red. Z. Radwańskiego, PAN Instytut Nauk Prawnych 1981r., s. 819-820). Tak jak nieważne jest (art. 58 § 1 i 3 k.c.) zastrzeżenie umownego prawa odstąpienia nieograniczone żadnym terminem, tak również nieskuteczne będzie wykonanie ustawowego prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 491 k.c., które nie zostało poprzedzone wyznaczeniem odpowiedniego terminu w powyższym rozumieniu do wykonania zobowiązania z zagrożeniem wykonania prawa do odstąpienia. Dlatego też Sąd Okręgowy nie podzielił odmiennych rozważań w tym zakresie zaprezentowanych przez Sad Rejonowy.

Skuteczne odstąpienie od umowy wzajemnej uregulowane w art. 491 k.c. wymaga zatem od wierzyciela dokonania dwóch oddzielnych czynności. Pierwszą jest wyznaczenie odpowiedniego terminu do wykonania zobowiązania z zagrożeniem odstąpienia. Drugą czynnością jest złożenie samego oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2013 r. III CSK 62/13 LEX nr 1341683; Wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 3 września 2013 r. I Ca 242/13, LEX nr 1716265; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 2014 r. VI ACa 175/14 LEX nr 1663089). W świetle orzecznictwa ocena, jaki termin dodatkowy do wykonania obowiązku leżącego po stronie dłużnika jest odpowiedni w rozumieniu art. 491 k.c., jak podnosi się w literaturze, zależy od okoliczności rozpoznawanego przypadku, o czym była już mowa powyżej, a co wynika z dorobku doktryny. Termin ten nie musi być długi jeśli wziąć pod uwagę, że dłużnik już wie nie tyko, że ciąży na nim niespełniony, istotny z punktu widzenia wykonania zobowiązania obowiązek, ale także i to, że upłynął termin jego spełnienia, co dotyczy niniejszej sprawy. Poza tym, należy tu brać także pod uwagę interes wierzyciela. Zakreślenie jednak nawet terminu zbyt krótkiego, nie oznacza aby wierzyciel wyznaczał ponownie, tym razem prawidłowo, tj. odpowiedniej długości termin. W takim wypadku należy przyjąć, że w razie wyznaczenia dodatkowego terminu zbyt krótkiego wierzyciel nie może jeszcze przez jakiś czas odstąpić od umowy tj. do chwili, aż termin stanie się odpowiedni. Jest to pogląd przeważający w piśmiennictwie, a także został już wyrażony w judykaturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2007 r., III CSK 18/06, niepublikowany) (zob. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2014 r. I CSK 392/13, LEX nr 1532770).

Podkreślenia wymaga także, że odstąpienie od umowy, uregulowane między innymi w art. 394 § 1, 395, 491, 492, art. 636 § 1, 640, art. 649 4 § 1 k.c., oznacza jednostronne oświadczenie woli strony zobowiązanej, na mocy którego dochodzi do rozwiązania umowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2007 r., V CSK 411/06, niepubl.). Reasumując, przez "odstąpienie" we wszystkich przepisach, które ową instytucję powołują (m.in. w art. 394 § 1, art. 395 i art. 491 § 2 k.c.), rozumieć bowiem trzeba jednostronne oświadczenie woli strony umowy zobowiązaniowej, mocą którego dochodzi do rozwiązania umowy (por. m.in. wyroki SN z 30 stycznia 1998 r., sygn. akt III CKN 279/97, niepubl.; z 19 marca 1999 r., sygn. akt II CKN 238/98, niepubl.). Skutek odstąpienia od umowy przez jedną ze stron następuje z chwilą, w której oświadczenie woli doszło do drugiej strony w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 zd. pierwsze k.c.) (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2007 r. V CSK 411/06). Odstąpienie od umowy przez zamawiającego kształtuje między stronami nowy stan prawny w ten sposób, że łącząca je umowa przestaje strony wiązać. Umowa wygasa ze skutkiem ex tunc (wyrok SN z 3 grudnia 2004, IV CK 340/04, nie publikowany i inne wymienione tam orzeczenia SN), a w konsekwencji żadna z nich po wygaśnięciu umowy na skutek odstąpienia nie może dochodzić roszczeń przewidzianych w umowie. Strony mogą dochodzić wzajemnie jedynie roszczeń określonych w art. 494 k.c. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2008 r. V CSK 182/08, LEX nr 619662).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, wskazać należało, że żadne z pism pochodzących od powódki, tj. z dnia 25.10.2013r. oraz 5.11.2013r. nie zawierało wyznaczenia stronie pozwanej terminu do wykonania świadczenia niepieniężnego określonego w §10 umowy sprzedaży z dnia 2.06.2008r., z zagrożeniem odstąpienia od umowy, co w świetle art. 491§1 i 2 kc było niezbędnym wymogiem ustawowym, od którego nie można było odstąpić. Wobec powyższego Sąd Okręgowy zrezygnował z omawiania zarzutu podniesionego w pkt.3 apelacji, jako bezprzedmiotowego.

W konsekwencji apelacja strony pozwanej zasługiwała na uwzględnienie w myśl art. 386§1 kpc w całości, co polegało na zmianie pkt. 1 zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa oraz zmiany pkt. 3 zaskarżonego wyroku, poprzez obciążenie powodów jako dłużników solidarnych w myśl art. 98§1 i 3 kpc, art. 99 kpc kosztami procesu za I instancję, w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu.

Ponieważ pkt. 3 zaskarżonego wyroku był korzystny dla strony pozwanej, tym samym nie przysługiwał mu gravamen w zaskarżeniu tego rozstrzygnięcia i dlatego też Sąd Okręgowy w pkt. II wyroku na podstawie art. 373 kpc w zw. z art. 370 kpc odrzucił w tym zakresie apelację.

Uwzględniając wynik postępowania apelacyjnego, w którym apelacja pozwanego została uwzględniona niemal w całości, Sąd Okręgowy w pkt. III na podstawie art. 98§1, 3, 99 kpc w zw. z art. 108§1 kpc w zw. z art. 391§1 kpc i § 6 pkt. 4 w zw. z §12 ust.1 pkt.1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) Dz. U. z 2013, poz. 490) zasądził od powodów jako wierzycieli solidarnych na rzecz pozwanego kwotę 1065zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego w skład których wchodziła opłata od apelacji – 465 zł oraz koszty zastępstwa procesowego wg norm przepisanych – 600zł.

Sędzia: Przewodniczący: Sędzia:

Sędzia ref. I instancji: SSR M. Grążawski

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Lucyna Horlitz
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Bielsku Białej
Osoba, która wytworzyła informację:  Andrzej Roman,  Wojciech Opidowicz
Data wytworzenia informacji: