Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bielsku Białej

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Zdzisława Pabis-Rydel
Protokolant:	sekr. sądowy Gabriela Jordanek

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2014 r. w Bielsku-Białej na rozprawie

sprawy z powództwa D. A. i M. A.

przeciwko (...) S.A. V. (...) w W.

o zapłatę

z powództwa D. A.

1.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda D. A. kwotę 70.000 /siedemdziesiąt tysięcy/ zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 kwietnia 2013 r.

2.  w pozostałej części powództwo oddala,

3.  stronę pozwaną obciąża kosztami sądowymi od ponoszenia których powód był zwolniony w kwocie 3.500 zł, które płatne są na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej

4.  odstępuję od obciążenia powoda brakującą częścią kosztów sądowych,

5.  koszty procesu między stronami wzajemnie znosi,

z powództwa M. A.

6.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda M. A. kwotę 70.000 /siedemdziesiąt tysięcy/ zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 czerwca 2013 r.

7.  w pozostałej części powództwo oddala,

8.  stronę pozwaną obciąża kosztami sądowymi od ponoszenia których powód był zwolniony w kwocie 3.500 zł, które płatne są na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej,

9.  odstępuję od obciążenia powoda brakującą częścią kosztów sądowych,

10.  koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.

Przewodniczący:

Sygn. akt I C 138/13

UZASADNIENIE

D. A. oraz M. A. wnieśli przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. powództwa żądając zasądzenia na rzecz każdego z nich kwoty 250.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia po śmierci ich ojca T. N. A., a także zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu każdy z nich podniósł, że w dniu 1 czerwca 2012 r. ich ojciec T. N. A. uległ wypadkowi komunikacyjnemu spowodowanemu przez A. W., na skutek którego zmarł. A. W. był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC w (...) S.A. A. W. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. Powodowie przeżyli wstrząs, poczucie straty i bólu, które towarzyszą im do dzisiaj. Z ojcem łączyły ich szczególne więzi, stanowili szczęśliwą rodzinę. Powodowie popadli w depresję, utracili radość życia. Powodowie są studentami. Utrata ojca spowodowała strach przed brakiem materialnego wsparcia, jakie zapewniał im ojciec. Powodom towarzyszył także lęk o matkę i mające urodzić się dziecko.

Pozwana (...) S.A. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że kwestionuje swoją odpowiedzialność do czasu zakończenia postępowania karnego przeciwko A. W.. Ponadto wskazała, że zadośćuczynienie dla najbliższych członków rodziny zmarłego jest fakultatywne, a jego wysokość powinna być umiarkowana. Żądanie powodów jest rażąco wygórowane oraz nieudowodnione. Powodowie nie przedstawili dowodu na to, że śmierć ojca spowodowała u nich krzywdę przekraczającą normalny wymiar. W szczególności wykazanie depresji wymaga wiadomości specjalnych i nie jest wystarczające w tym zakresie oparcie się na zeznaniach świadków i stron. Pozwana wskazała także, iż podnoszone przez powodów dobre i bliskie relacje rodzinne nie stanowiły okoliczności nadzwyczajnej, wpływającej na sposób przeżywania cierpienia po starcie osoby najbliższej. Co więcej, rodzice powodów nie tworzyli „wzoru rodziny”, gdyż w 2005 r. rozwiedli się. Wyrokiem Sądu ojciec powodów był zobowiązany do płacenia alimentów na rzecz każdego z nich w wysokości po 200 zł. W momencie śmierci ojca powód D. A. już od 3 lat nie zamieszkiwał na stałe w domu rodzinnym, gdyż studiował w W.. Pozwana zakwestionowała także termin naliczania żądanych odsetek, podnosząc, że powinny być one zasądzone od daty wyrokowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 1 czerwca 2012 r. na ul. (...) w R. A. W. kierując samochodem ciężarowym marki R. z naczepą zjechał na przeciwny pas ruchu, czym doprowadził do czołowego zderzenia z samochodem osobowym T. (...), którym poruszał się T. N. A., ojciec powodów D. A. i M. A.. W wyniku doznanych w wypadku obrażeń ciała T. N. A. zmarł w szpitalu w tym samym dniu. Przyczyną wypadku było niezachowanie przez A. W. bezpiecznego odstępu od pojazdu poprzedzającego przy jednoczesnym poruszaniu się z prędkością niebezpieczną. T. N. A. nie przyczynił się do wypadku.

(odpis skrócony aktu zgonu T. N. A. – k. 9; opinia biegłego sądowego K. W. z 24.10.2012 r. – k. 12-27)

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 15 marca 2013 r., sygn. akt VI K 913/12, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 26 lipca 2013 r., sygn. akt IV Ka 351/13, A. W. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa spowodowania wypadku w komunikacji, w następstwie którego T. N. A. poniósł śmierć, o którym mowa w art. 177 § 2 k.k.

(wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 26.07.2013 r., IV Ka 351/13 – k. 66)

D. A. i M. A. są synami zmarłego T. N. A..

(odpis skrócony aktu urodzenia D. A. – k. 10; odpis skrócony aktu urodzenia M. A. – k. 9 akt I C 157/13)

M. A. zdał maturę bezpośrednio przed śmiercią ojca i od 2012 r. rozpoczął naukę na studiach stacjonarnych we W.. Natomiast D. A. w roku akademickim 2012/2013 był studentem III roku studiów stacjonarnych w W..

(zaświadczenie specjalisty ds. administracyjnych Politechniki (...) z 20.11.2012 r. – k. 32; zaświadczenie prodziekana Wydziału Grafiki (...) w W. z 15.11.2012 r. – k. 33; zeznania R. N. A. – nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.; zeznania D. A. - nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.; zeznania M. A. - nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.)

Ojciec powodów T. N. A. rozwiódł się z ich matką w 2006 r., jednakże w dalszym ciągu mieszkali razem i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, a w (...) r. urodziło się dziecko z tego związku. W okresie od 2008 do 2011 r. T. N. A. prowadził restaurację, a później chciał rozpocząć nową działalność, której jednak do chwili śmierci nie otworzył. Zmarły nie chorował, był zdrowy. Powodowie wraz z ojcem T. N. A. oraz matką tworzyli wspierającą się rodzinę, ich relacje były bliskie. D. A. w okresie studiów w W. starał się co miesiąc przyjeżdżać do rodziców do B., czasem także ojciec odwiedzał go w W..

(zeznania R. N. A. – nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.; zeznania D. A. - nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.; zeznania M. A. - nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.)

Powodowie po śmierci ojca zamknęli się w swoim świecie, ale nie korzystali z pomocy psychologa lub psychiatry. D. A. po śmierci ojca przełożył egzaminy na wrzesień, nie mógł skupić się na nauce. M. A. na pierwszym roku studiów po śmierci ojca powtarzał egzaminy.

(zeznania R. N. A. – nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.; zeznania D. A. - nagranie audiowizualne z rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.)

Właściciel samochodu ciężarowego, którym kierował A. W., posiadał ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a ubezpieczycielem była strona pozwana (...) S.A.

(polisa (...) w aktach szkodowych (...))

Powodowie pismami z dnia 12 listopada 2012 r. wezwali pozwaną do zapłaty zadośćuczynienia na rzecz każdego z nich w kwocie po 350.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wezwania.

(wezwanie do zapłaty z 12.11.2012 r. – k. 34-35; wezwanie do zapłaty z 12.11.2012 r. – k. 34-35 akt I C 157/13)

Pozwana nie uwzględniła żądań powodów i nie wypłaciła zadośćuczynienia.

(akta szkodowe (...))

Odpis pozwu D. A. został doręczony pozwanej w dniu 24 kwietnia 2013 r., a odpis pozwu M. A. został doręczony pozwanej w dniu 7 czerwca 2013 r.

(potwierdzenie odbioru odpisu pozwu z załącznikami – k. 43; potwierdzenie odbioru odpisu pozwu z załącznikami – k. 41 akt I C 157/13)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powyżej wskazane dokumenty i pisma, zgodnie z art. 244 k.p.c. i art. 245 k.p.c.

Sąd przyznał moc dowodową także zeznaniom świadka – matki powodów oraz zeznaniom powodów. Są one zbieżne ze sobą nawzajem i z pozostałym materiałem dowodowym.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o akty notarialne oraz deklaracje podatkowe, złożone z pismem pełnomocnika powodów z dnia 20 listopada 2013 r. Pomimo że Sąd dopuścił je jako dowody, nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż dotyczyły sytuacji majątkowej ojca powodów, a nie krzywdy powodów.

Sąd nie dopuścił dowodów z wydruków dotyczących anulowania biletów lotniczych do H., ponieważ nie było potrzeby przeprowadzania dowodu w tym zakresie. Okoliczność wspólnej podróży do W. nie miała bowiem wpływu na istnienie i rozmiar krzywdy powodów.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwa zasługują na uwzględnienie w części.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że żądanie każdego z powodów dotyczyło zapłaty kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powodów w związku ze śmiercią ich ojca T. N. A.. Zatem odpowiedzialność strony pozwanej należało rozważyć w oparciu o art. 9 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i art. 822 § 1 k.c., zgodnie z którymi umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków, a ubezpieczyciel zobowiązany jest do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczony. Objęcie A. W. ubezpieczeniem obowiązkowym od odpowiedzialności cywilnej oznacza, że odpowiedzialność pozwanej (...) S.A. uzależniona jest od odpowiedzialności A. W..

Tę kwestię należy rozważyć w oparciu o art. 446 § 4 k.c., zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zobowiązanym do zadośćuczynienia krzywdzie na podstawie powołanego przepisu jest podmiot, który według reguł określonych dla danego zdarzenia szkodzącego ponosi odpowiedzialność deliktową za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, a w konsekwencji śmierć bezpośrednio poszkodowanego. W niniejszej sprawie przepisem tym jest art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c., który stanowi, że kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Na podstawie okoliczności sprawy nie budzi wątpliwości, że przesłanki odpowiedzialności A. W. za wypadek komunikacyjny z dnia 1 czerwca 2012 r., w wyniku którego zmarł ojciec powodów T. N. A., wynikające z art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c., zostały spełnione. Mianowicie przyczyną wypadku, w następstwie, którego ojciec powodów zmarł, było naruszenie przez A. W. przepisów w zakresie ruchu drogowego, a więc jego zawinione, bezprawne zachowanie. T. N. A. nie przyczynił się do wypadku. Ponadto należy podnieść, że prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Radomsku, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, A. W. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa spowodowania wypadku w komunikacji, w następstwie którego T. N. A. poniósł śmierć. Zgodnie z art. 11 k.p.c. ustalenia wyroku powyższego Sądu karnego co do popełnienia przestępstwa, a więc przesądzające o winie A. W. za spowodowanie szkody, są w niniejszej sprawie wiążące.

Mając rozważoną kwestię odpowiedzialności za spowodowanie wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego T. N. A. poniósł śmierć, ocenie zasadności żądania powodów podlegają zatem następnie przesłanki wskazane w art. 446 § 4 k.c., a więc pozostawanie przez powodów w węźle rodzinnym w stopniu najbliższym, a także doznanie przez nich krzywdy. Dopiero wówczas możliwe jest ustalanie zadośćuczynienia w odpowiedniej wysokości.

Nie powinno budzić wątpliwości, że powodowie i ich zmarły ojciec T. N. A. byli najbliższymi członkami rodziny, a także, że powodowie doznali krzywdy wywołanej śmiercią ojca, czego strona pozwana nie kwestionowała (kwestionowała wyłącznie wymiar krzywdy w zakresie przekraczającym normalne cierpienie spowodowane śmiercią ojca).

Ustalając odpowiednią wysokość zadośćuczynienia należy mieć na uwadze, że jego celem jest złagodzenie krzywdy powodów, a więc cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej, bólu i poczucia osamotnienia. Nie sposób zatem zgodzić się z pozwaną, że zadośćuczynienie może być przyznane wyłącznie, gdy krzywda przekracza zwykły wymiar. Jednocześnie należy wskazać, że zadośćuczynienie nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej (powodów) w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego - ojca powodów (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 87/13, Lex nr 1383297). Dlatego też nie miały znaczenia okoliczności podnoszone przez powodów odnoszące się do sytuacji majątkowej ich oraz ojca.

W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c., mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego (zob. między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 87/13, Lex nr 1383297, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, Lex nr 898254). Krzywdę doznaną przez powodów należy ocenić z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonych. Zadośćuczynienie przewidziane art. 446 § 4 k.c. ma stanowić odzwierciedlenie w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy.

Biorąc to pod uwagę, nie ulega wątpliwości, że krzywda wywołana śmiercią ojca jest dotkliwa z uwagi na rodzaj i siłę więzów oraz rolę pełnioną w rodzinie przez ojca. W rozpoznawanej sprawie krzywda powinna być oceniana właśnie przez te więzi oraz rolę pełnioną przez T. N. A. w rodzinie wobec powodów. Powodowie mieli dobre, bliskie relacje z ojcem. W miarę możliwości spędzali wspólnie czas. Krzywda powodów jest tym bardziej dotkliwa, że śmierć ojca nastąpiła nagle w wypadku komunikacyjnym i dotknęła osoby młode, uczące się, oczekujące wsparcia ze strony ojca. Powodowie w chwili śmierci ojca nie byli jeszcze samodzielni finansowo – T. N. A. był zobowiązany do ich alimentacji.

Powyższe okoliczności uzasadniają przyznanie powodom zadośćuczynienia. Jednakże nie jest one zasadne w żądanych wysokościach. Przede wszystkim powodowie, pomimo że nie byli jeszcze samodzielni finansowo, byli już osobami dorosłymi. Etap wychowania przez rodziców, w tym ojca, już się zakończył. Początkowo śmierć ojca spowodowała u powodów przeżycia utrudniające im normalne funkcjonowanie W szczególności powód D. A. w związku z trudnościami ze skupieniem się, przeniósł egzaminy na wrzesień. Natomiast D. A. nie zdał pierwszych egzaminów na studiach. Obecnie jednak, pomimo cierpienia, powodowie funkcjonują normalnie. Nie korzystali z pomocy psychologów lub psychiatrów.

Należy jednocześnie zaznaczyć, że rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny pokrzywdzonego. Przesłanka "przeciętnej stopy życiowej" społeczeństwa ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar (zob. między innymi wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 września 2002 r. IV CKN 1266/00, Lex nr 80272, z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10, Lex nr 898254 oraz z dnia 10 maja 2012 r. IV CSK 416/11, Lex nr 1212823, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 87/13, Lex nr 1383297). Biorąc to pod uwagę trzeba zaznaczyć, że także czynnik materialny, nie pozwalający na wzbogacenie uprawnionych, czyni żądania powodów w wysokościach po 250.000 zł wygórowanymi.

Powyższe okoliczności uzasadniają ocenę, że kwotami odpowiadającymi rozmiarowi krzywdy doznanej przez każdego z powodów na skutek śmierci ich ojca są kwoty po 70.000 zł. Nie pozwalają natomiast na przyjęcie zasadności zadośćuczynienia w wyższym wymiarze. Przekraczałoby ono bowiem rozmiar cierpienia psychicznego powodów, a także stanowiłoby ich bezzasadne wzbogacenie.

Reasumując, strona pozwana (...) S.A., jako ubezpieczyciel odpowiadający za szkody wyrządzone przez A. W. w związku z posiadaniem pojazdu, odpowiada w granicach odpowiedzialności A. W.. Skoro zatem, jak wskazano powyżej, kwotami rekompensującymi krzywdę powodów są kwoty po 70.000 zł dla każdego z nich, należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda D. A. 70.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 kwietnia 2013 r., o czym Sąd orzekł w punkcie 1. wyroku, a w pozostałej części należało powództwo oddalić, o czym Sąd orzekł w punkcie 2. wyroku. Podobnie należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda M. A. 70.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8 czerwca 2013 r., o czym Sąd orzekł w punkcie 6. wyroku, a w pozostałej części należało powództwo oddalić, o czym Sąd orzekł w punkcie 7. wyroku.

Odsetki od powyższych kwot zostały zasądzone od dnia następującego po dacie doręczenia pozwanej odpisów pozwów, co miało miejsce odpowiednio 24 kwietnia 2013 r. i 7 czerwca 2013 r. Dopiero wówczas pozwana mogła bowiem zapoznać się z ostatecznym żądaniem zadośćuczynienia.

Sąd w punkcie 3. i 8. wyroku obciążył stronę pozwaną kosztami sądowymi w wysokości po 3.500 zł (łącznie 7.000 zł), których powodowie, jako zwolnieni od kosztów sądowych w niniejszej sprawie w całości, nie mieli obowiązku uiścić, zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Kwoty po 3.500 zł odpowiadają wysokości opłat sądowych od pozwów w zakresie uwzględnionych powództw (2 x 70.000 zł x 5%).

Jednocześnie Sąd, na podstawie art. 113 ust. 4. powyższej ustawy odstąpił od obciążania powodów brakującą częścią kosztów sądowych z uwagi na szczególnie uzasadnioną sytuację majątkową i osobistą powodów, o czym orzekł w punktach 4. i 9. wyroku.

Rozstrzygając o kosztach procesu w punktach 5. i 10. wyroku Sąd dokonał wzajemnego zniesienia kosztów, na mocy art. 100 k.p.c. Sąd miał na uwadze, że każda ze stron częściowo wygrała i przegrała proces (a także poniosła koszty zastępstwa procesowego).

Sędzia