Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bielsku Białej

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Jakub Drzastwa
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Violetta Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2020 r. w Bielsku-Białej

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości B. B. (1)

przeciwko M. B. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do Masy Upadłości B. B. (2), objętej likwidacją zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Bielsku – Białej z dnia 11 września 2019r. sygn. akt VI GU 130/19 – umowę darowizny oraz umowę o ustanowienie prawa użytkowania zawartą między B. B. (2), a pozwanym M. B. (2) w dniu 5 września 2017r. sporządzoną przez notariusza M. W. w B., rep. A nr 6290/2017;

2.  nakazuje pobrać od pozwanego M. B. (2) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej kwotę 5 000 zł (pięć tysięcy złotych) tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony.

Sędzia

Sygn. akt I C 553/20

UZASADNIENIE

Pozwem dat. 16.04.2020r. powód Syndyk Masy Upadłości B. B. (1) wniósł przeciwko M. B. (1) o uznanie za bezskuteczną umowę darowizny i ustanowienia prawa użytkowania, sporządzonej w dn. 05.09.2017r. w formie aktu notarialnego przez notariusz T. R.. A nr (...), na podstawie której B. B. (3) darowała pozwanemu wnukowi M. B. (1) lokal mieszkalny, położony w B. przy ul. (...) wraz z przynależnym udziałem w nieruchomości wspólnej, objętej kw nr (...) z jednoczesnym ustanowieniem przez pozwanego na rzecz B. B. (1) prawa dożywotniego nieodpłatnego prawa użytkowania przedmiotowego lokalu. W uzasadnieniu podano, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej z dn. 11.09.2020r. sygn.. akt VI GU 130/19 ogłoszono upadłość B. B. (1) jako osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej. Wcześniej, w dn. 30.08.2016r. B. B. (1) zawarła umowę o kredyt konsolidacyjny z (...) Bank S.A. w kwocie 13 148,70zł na okres 5 lat; w dn. 30.08.2016r. zawarła umowę o kredyt gotówkowy z TF Bank (...) w kwocie 8 925zł na okres 5 lat; w dn. 31.08.2016r. zawarła umowę pożyczki w kwocie 14 388,70zł z (...) Bank S.A. na okres 7 lat. W dn. 05.09.2017r. B. B. (1) podarowała wnukowi M. B. (1) mieszkanie, położone w B. przy ul. (...), który z kolei ustanowił na jej rzecz prawo dożywotniego nieodpłatnego prawa użytkowania tegoż. W dn. 22.12.2017r. TF Bank (...) złożył pozew przeciwko B. B. (1) i Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał prawomocny nakaz zapłaty na kwotę 10 191,15zł z odsetkami i kosztami postępowania. Następnie, w/w Sąd kolejnym nakazem zapłaty nakazał B. B. (1) zapłatę na rzecz w/w Banku kwotę 15 745,19zł z odsetkami i kosztami procesu. Prawomocnym nakazem zapłaty z dn. 04.10.2018r. Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej nakazał B. B. (3) aby zapłaciła (...) Bankowi S.A, kwotę 12 679,11zł z odsetkami i kosztami procesu. Powód podniósł, że żaden z wierzycieli nie został zaspokojony, zaś na skutek zawartej umowy darowizny upadła B. B. (1) stała się niewypłacalna w wyższym stopniu, zaś podjęte czynności – mające charakter nieodpłatny – zostały podjęte celem pokrzywdzenia wierzycieli. Powód podał dalej, że upadła jako jedyny składnik majątkowy wskazała jej wierzytelność względem G. A. (1) i M. B. (3), stwierdzoną tytułem wykonawczym, skierowanym do egzekucji komorniczej, która pozostaje bezskuteczna. Powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia poprzez wpisanie ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu w kw nr (...).

Postanowieniem z dn. 01.06.2020r. tut. Sąd uwzględnił wniosek o udzielenie zabezpieczenia i nakazał wpisanie w dziale III księgi wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu ( k.43 ).

W odpowiedzi na pozew dat. 20.07.2020r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc że B. B. (1) podarowała mu mieszkanie, ale w zamian za dożywotnie nieodpłatne prawo użytkowania mieszkania. Pozwany wskazał, że babcia nie miała nigdy problemów z zadłużeniem, a on – pozwany długo o tym nie wiedział. Padła ofiarą wyłudzenia pieniędzy przez jej swatów tj. G. A. (1) i M. B. (4). B. B. (1) nie działała z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli - kiedy jej swatowie przestali płacić raty, to raty spłacała ona. Następnie, wytoczyła powództwo przeciwko w/w, uzyskując nakaz zapłaty. Pozwany podał, że G. A. (1) jest osobą zamożną, pobiera włoską emeryturę w wys. ok. 8 000zł. Zasądzona należność nie została wyegzekwowana. Według pozwanego, to Syndyk powinien dołożyć starań w celu ściągnięcia należności od włoskiego organu emerytalnego.

Sąd ustalił, co następuje:

W dn. 30.08.2016r. B. B. (1) zawarła z (...) Bank Spółką Akcyjną w W. umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...), opiewający na kwotę 13 148,70zł z okresem spłaty na okres 60 miesięcy - z przeznaczeniem na potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy w kwocie 6 146,68zł oraz na spłatę następujących zobowiązań: umowy kredytu Kredyt niecelowy oraz studencki w A. Banku w wys. 1 228,06zł, umowy kredytu Limit debetowy w (...) w A. Banku w wys. 989,65zł, umowy kredytu Karta kredytowa w (...) (...) w wys. 698,00zł.

( dowód: kopia umowy kredytowej k.8-10 )

W dn. 30.08.2016r. B. B. (1) zawarła z TF Bank (...) umowę o kredyt gotówkowy nr (...), opiewający na kwotę 8 295zł z przeznaczeniem na dowolny cel konsumpcyjny z okresem spłaty na okres 60 miesięcy.

( dowód: kopia umowy kredytowej k.11-13 )

W dn. 31.08.2016r. B. B. (1) zawarła z (...) Bankiem Spółką Akcyjną umowę pożyczki nr PG\ (...), opiewającą na kwotę 14 388,70zł na okres spłaty do dn. 15.09.2023r.

( dowód: kopia umowy pożyczki z zał. k.14-19 )

Wyżej wymienione kredyty i pożyczkę B. B. (1) pobrała w części przekazując środki swatowi G. A. (2), który zobowiązał się do spłacania rat.

( dowód: kopia oświadczenia k.54 )

Prokuratura (...) we W. prowadzi postępowanie przygotowawcze, w którym B. B. (1) ma status pokrzywdzonej, w sprawie o wprowadzanie w błąd konsumentów co do warunków umów pośrednictwa finansowego i umów kredytowych przez podmioty – spółki, zajmujące się pośrednictwem kredytowym m.in. co do w/w dwóch umów kredytowych i jednej umowy pożyczki.

( dowód: pisma Prokuratury (...) we W. k.57-60 )

W dn. 05.09.2017r. B. B. (1) zawarła z wnukiem – pozwanym M. B. (1) umowę darowizny i umowę o ustanowienie prawa użytkowania, sporządzoną przez notariusza M. W. nr Repertorium A numer (...), na podstawie której podarowała mu prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...), a który z kolei ustanowił na rzecz babci dożywotnie, nieodpłatne prawo korzystania z lokalu; wartość rynkowa nieruchomości została określona przez strony umowy na kwotę 100 000zł.

( dowód: kopia umowy k.20-24 )

Prawomocnym nakazem zapłaty z dn. 09.02.2018r. wydanym przez Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie sygn. akt VI Nc-e 2524321/17 nakazano B. B. (1) aby zapłaciła TF Bankowi (...) z siedzibą w B. w Szwecji kwotę 10 191,15zł z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dn. 22.12.2017r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2 528zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

( dowody: kopia nakazu zapłaty k. 25 oraz postanowienia k.26 )

Prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej z dn. 04.10.2018r. sygn. akt I Nc 798/18 nakazano B. B. (1) aby zapłaciła (...) Bank Spółce Akcyjnej we W. kwotę 12 679,11zł z umownymi odsetkami w wysokości zmiennej stopy procentowej stanowiącej dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie, nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, liczonymi od dn. 23.08.2018r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2 576zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

( dowody: kopia nakazu zapłaty k.28 oraz wyroku k. 29 z uzasadnieniem k.30-35 )

Prawomocnym nakazem zapłaty wydanym przez Referendarza Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej w dn. 22.02.2018r. sygn. akt I Nc 1398/17 nakazano G. A. (1) i M. B. (3) aby zapłacili B. B. (1) kwotę 37 346zł z podanymi odsetkami oraz kwotę 467zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

( dowód: kopia nakazu zapłaty k. 40 )

W postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym przez powodowego Syndyka na podstawie w/w nakazu zapłaty komornik poinformował, że egzekucja jest bezskuteczna, wskazując że nie ustalono by dłużnicy G. A. (1) i M. B. (3) posiadali podlegający zajęciu majątek. Pierwszy z wymienionych nie jest zameldowany w Polsce, nigdzie nie pracuje, nie prowadzi działalności gospodarczej, nie posiada rachunków bankowych. Dłużniczka z kolei, przebywa za granicą, nigdzie nie pracuje, nie ma rachunków bankowych, pobiera świadczenie emerytalno-rentowe, które podlega zajęciu w kwocie ok. 175zł – dzielone zgodnie z planem podziału – w toku jest osiem postępowań egzekucyjnych.

( dowód: pismo komornika k.39 )

Postanowieniem z dn. 09.11.2019r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Sosnowcu K. C. w sprawie z wniosku wierzyciela (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. przeciwko dłużniczce B. B. (1), prowadzonej w oparciu nakaz zapłaty z dn. 14.02.2018r. sygn.. akt VI Nc-e 2513879/17 umorzył postępowanie wobec upadłości dłużniczki.

( dowód: kopia postanowienia k.38 )

Prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dn. 11.09.2019r. sygn. akt VI GU 130/19 ogłoszono upadłość B. B. (1) - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej; syndykiem masy upadłości wyznaczono P. G..

( dowód: kopia postanowienia k.41 )

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 527 § 1 kc, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Według § 2 tegoż artykułu, czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalnym w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Wedle § 3 omawianego przepisu, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Stosownie do art. 528 kc, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Według art. 529 kc, jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się się, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Powództwo należało uwzględnić w całości.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że na skutek zaskarżonej umowy zawartej między upadłą a pozwanym, doszło do pokrzywdzenia powoda. Bezspornym pozostaje – w świetle choćby treści odpowiedzi na pozew, że będące przedmiotem zaskarżonej umowy mieszkanie było jedynym majątkiem B. B. (1). Obecnie więc nie jest możliwe zaspokojenie wierzycieli, tj. Banków, które zgłosili swoje wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Poprzez umowę darowizny i ustanowienia prawa użytkowania ten jedyny składnik majątkowy został wyłączony z możliwości egzekwowania, co czyni bezskutecznym zaspokojenie wierzyciela, więc należy przyjąć że umowa została zawarta z pokrzywdzeniem powoda, albowiem mieszkanie wyjęte zostało z masy upadłości. Z porównania wymienionych w pozwie wierzytelności z podaną w kontrakcie wartością mieszkania wynika, że wierzytelności mogą zostać zaspokojone nawet w całości. Skoro zaskarżona umowa ma charakter nieodpłatny i została zawarta na korzyść osoby najbliższej tj. wnuka – pozwanego M. B. (5) , przyjąć należy – w świetle przytoczonych na wstępie rozważań domniemań ustawowych - że dokonana została z pokrzywdzeniem wierzycieli, ponieważ B. B. stała się na skutej niej niewypłacalna, zaś pozwany jako osoba bliska działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Domniemania ustawowe nie zostały obalone w postępowaniu.

Wnioski dowodowe zawarte w odpowiedzi na pozew in fine pkt 1-3 zostały oddalone, ponieważ oferowane środki dowodowe nie zmierzały do ustalenia mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Okoliczności dotyczące sytuacji finansowej dłużnika upadłej G. A. (1) nie mają rozstrzygającego znaczenia, skoro postępowanie egzekucyjne prowadzone z wniosku powoda przeciw w/w jest póki co bezskuteczne.

Stan prawny i faktyczny na dzień zamknięcia rozprawy jest taki, że wierzytelności z tytułu opisanych wyżej dwóch kredytów i jednej pożyczki nie mają szans na zaspokojenie, a jedyny podlegający zajęciu i egzekucji w toku postępowania komorniczego majątek tj. mieszkanie położone w B. przy ul. (...) zostało wyjęte z masy upadłości na skutek umowy darowizny. Gdyby nie ta umowa, skierowana przeciwko temu składnikowi majątkowemu egzekucja przyniosłaby przynajmniej częściowe, jeśli nie całkowite zaspokojenie zgłoszonych wierzytelności.

Oddalenie powództwa i podzielenie argumentacji zawartej w odpowiedzi na pozew, prowadziłoby w prostej linii do usankcjonowania pokrzywdzenia wierzycieli uniemożliwiając zaspokojenia z jedynego cennego składnika majątkowego. Zwrócić należy uwagę na fakt, że umowy kredytów i pożyczki zawarte zostały w tym samym czasie, w części przeznaczone były na spłatę innych zobowiązań upadłej, a więc nie zostały w całości przekazane G. A. (1) , nadto, ewentualne rozliczenia między upadłą a w/w i M. B. (4) nie mogą rzutować negatywnie na sytuację prawną masy upadłości.

Wobec powyższego, powództwo należało uwzględnić, nakazując w pkt 2 wyroku – na podstawie art. 113 uoksc pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej kwotę 5 000zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był z ustawy zwolniony

Sędzia: